Web Sitesi Terimleri
Web siteleri yıllardır hayatımızda var ve bir firmanın internet üzerindeki tanıtımı için en önemli araçtır. Son yıllarda önemini daha da arttırmakla birlikte eskiden web sitesi tercihen yapılabilirken, artık bir web sitesinin olmaması büyük bir eksiklik haline geldi. Tabii tüm bu zorunluluklarla birlikte hayatımıza pek çok kavramın da girmesine sebep oldu. Biz bu yazımızda kısaca bu kavramların ne ifade ettiğinden bahsedeceğiz.
Accessibility
Temelinde erişilebilirlik anlamına gelen bu kelime web siteleri için düşünüldüğünde aracıya ihtiyaç duyulmaksızın ve yardımcı bir öğe kullanmaksızın bilgi ve içeriğe erişmek anlamında kullanılabilir. Web sitesinin kolay erişilebilirliği ve aynı zamanda kolay kullanımı, kullanıcısı açısından düşünüldüğünde kesinlikle olması gereken bir yapıdır.
Adaptive Images
Kelime olarak uyarlanabilir görüntüler anlamına gelmektedir. Öğe kullanım alanı oldukça geniş olsa da video kullanımlarından örneklendirme verebiliriz. Sitede yakalamak istediğiniz bir görüntü için farklı formatta bir görüntü videosunu, sitede daha kısa ve tekrar eden bir formata çevirebilir ve bu şekilde kullanabiliriz.
Animation
Web siteleri sabit öğelerinin yanısıra hareketli imajlar ve görsellerin birleşiminden oluşan hareketli görsel öğeleri kastetmektedir.
ASP
Webde bir programlama dili olarak kullanılır. Bu programlama dili kullanıcıları için yazılımın kodlama dili ve ilgili servisleri içeren kaynakları ifade eder.
Backup
Veri yedekleme anlamına gelmektedir. Bir site ya da bütün bir sunucunun backup servisi olabilir.
Bandwidth
Bir web sitesini gezen ziyaretçiler, gezdikleri her bir sayfada yer alan öğeleri indirmiş olurlar ve tüm bu ziyaretçilerin 1 ay içerisinde toplam indirdikleri içeriğin MB, GB vs cinsinden değeri bandwidth kullanımı belirlemektedir. Sunucuların da bu kullanım oranlarına göre bandwidth sınırlamaları olmaktadır.
Banner
Web sitesi görsel yapılandırmasına bağlı olarak, sitenin tasarım öğelerine uygun şekilde farklı boyutlarda web sitelerinde yer alabilen sabit alanlardır. Yine kullanıma uygun olarak sitenin kendi içerik sayfalarına link verilebildiği gibi, farklı sitelerin reklamlarını yapmak amacıyla da kullanılabilir.
Blog
Web sitesi içerisinde hem mesleki, hem de güncel konu başlıklarına yer verilebilecek özgün içeriklerin yayınlandığı alanlardır. Neredeyse tüm web sitelerinde bulunması, özgün içerik üretimi açısından gereklidir.
Breadcrump
Bir web sitesinin sayfaları içerisinde gezinirken, kolay gezinme ve daha önce gezilen sayfalara kolay erişme ile ana konu grubuna dönüşlerin kullanışlı olmasını sağlayan bir yapılanmadır. Erişilebilirliği pratikleştiren öğelerden biridir.
Browser
Tarayıcı olarak bildiğimiz şekilde söyleyebiliriz. Günümüzde yaygın kullanılan Google Chrome, Safari, Mozilla gibi araçlar birer web tarayıcısıdır. İnternet siteleri ziyaret ve gezintiler bu tarayıcılar aracılığıyla sağlanır.
Captcha
Web sitesi güvenliğini sağlayan elemanlardan tercihen kullanılabilecek bir yazılım bütünüdür. Kişisel veri girişleri ya da erişilmek istenen bir sayfa girişinde programın otomatik olarak insan ya da robot saldırı mekanizmasını ayırt edebilecek bir yapılanması vardır.
CGI
Common Gateway Interface kısaltmasıdır. Bir web sunucusu ile bu web sunucusu dışında bir program ile web sunucusunun bağlantı kurmasını sağlayan bir yazılımdır. Yazılım faaliyetlerinin bir çoğunda kullanılmaktadır.
Check Box
Onaylama kutucuğu olarak ingilizce'den çevrilmiştir. Web siteleri üzerinden yaptığımız anketler, oluşturduğumuz formlar, ebulten marketing kayıtları gibi günlük hayatımızda sıkça rastladığımız bir öğedir.
CMS
Açılımı Content Management System olan CMS, en temel anlatımıyla bir web sitesine ait içerik yönetim sistemidir. Web sitesinin kapsamına göre daha geniş ya da daha minimal kapsamlı içerik yönetim sistemleri olabilmektedir. Özellikle sıkı içerik güncellemesi yapılan sitelerde eklemelerin pratik bir şekilde yapılabilmesi ve düzenlenebilmesini sağlar.
Co-location
Web siteleri sunucularda barınmakta ve bu sunucu özelliklerine göre çalışırlığı sağlanmaktadır. Bu sunucular da sunucu barındırma merkezlerinde tutulmaktadır. Sunucuların sürekliliği oldukça önemli bir detay olduğundan bu merkezler çeşitli koruma önlemleriyle donatılmıştır. Stabil sıcaklık, internet ve elektrik kullanımı, doğal afet ya da fiziki saldırılara karşı korumaları üst düzeydedir.
ColdFusion
Daha çok web tabanlı uygulamalar yazmakta kullanılan bir programlama dilidir.
Content
Web sitesinde bulunan her bir sayfa ve alanda yer alan görsel ya da text her detay içeriktir.
CSS (Cascading Style Shets)
Bir web sitesinde yer alacak görsel ve metin tüm öğelerin görünümüyle ilgili tüm detayları barındıracak kuralları içeren bir kod dosyasıdır. Yazı renk ve görünümleri, öğelerin ölçeklendirilmesi, ana hatlardaki ölçeklendirme detaylarının tamamı bu dosya üzerinden oluşturulmalıdır.
Database
Web tabanlı herhangi bir yazılımın veritabanını kastetmektedir. Sitedeki tüm öğeler, yapılandırması gereği tüm verileri bir veri tabanında tutar, gerekli sorgular ile bilgileri de bu veri tabanı üzerinden çağırır.
Dedicated Server
Bir sunucunun sadece tek bir kullanıcıya ayrılmış olduğu sunuculardır. Co Location'un içerisindeki tek bir makine olarak değerlendirebiliriz ve içerisinde birçok web sitesini barındırabilir.
Dhtml
Web sitesi oluşturmak için statik olarak oluşturulabilecek bir biçimlendirme dilidir. CMS ihtiyacı olmaksızın bir web sitesi statik olarak Dhtml ile oluşturulabilir.
Domain
Web sitesinin yayını ve ziyaret edilebilmesi için bir ismi olması gerekmektedir. com, net, org, com.tr, org.tr, net.tr vs pek çok uzantısı olan alan adlarının uzantı önündeki kısmı benzersiz bir yapıdadır ve sitenin adresidir. Web siteleri bu adres aracılığıyla ziyaret edilebilirler, arama motorları da bu adrese bağlı linkleri indekslerler. Basit tabirle web sitenizin çalışacağı isim diyebiliriz.
E-Commerce / E-Ticaret
Sadece tanıtım ve bilgi amaçlı içerikler dışında ürün ya da hizmet içerikli bir web sitesinden online olarak alışveriş yapılmasını sağlayan yapılardır. Tanıtım sitelerinden farklı olarak daha ciddi ve birbirine bağlı bir yazılım söz konusudur. Ürünler sepete eklenebilir, farklı ödeme türleriyle satın alınabilir, siteye üyelik yapılabilir en temel ayrımlarıdır. Farklı farklı bir çok yazılımla da bir bağlantı kurma ihtiyacı doğabilir.
Fixed Menü
Her web sitesinde bir üst menü bulunmaktadır ki ziyaretçiler farklı sayfaları da gezip inceleyebilsin ve menü başlıklarına kolay bir şekilde ulaşabilsin. Çoğu web sitesinde de bu site sabit olarak üst kısma konumlandırılmakta ve sayfa uzun olup aşağı kaysa bile ekranın üst kısmında sabit kalmaktadır. Böylelikle ziyaretçi ne kadar aşağı indmiş olursa olsun, farklı bir sayfaya tıklamak için yukarı çıkmak durumunda kalmaz sbait üst menüden tıklayarak gezintisine devam eder.
Footer
Web sitelerinin alt kısmında yer alan alandır. Genellikle iletişim bilgileri, copyright kısmı bulunur ve web sitesinin tüm sayfalarında alt kısımda sabit olarak görünür.
Frontpage
Web sitesi yapmak ve kodlamak için kullanılan bir araçtır. Windows işletim sistemi için kullanılır ve hala tercih edilse de artık nostaljiktir diyebiliriz.
Ftp
Açılımı File Transfer Protocol olan ftp dosya aktarımını kastetmektedir. Bir web sitesine yükleyeceğiniz dosya, kodlama ya da içeriklere dair öğelerin tamamını bir Ftp programı aracılığıyla sitenize yükleyebilirsiniz.
Header
Web sitelerinin üst kısmında yer alan alandır. Genellikle şirket logosu, içeriklere bağlantı sağlayan menü ağacı, tercihen bir telefon numarası gibi bilgiler bulunur ve web sitesinin tüm sayfalarında üst kısımda sabit olarak görünür.
Hosting
Web sitenizin hem kodlamasına ilişkin dosya ve verilerinin; hem de içeriğe eklenen yazı ve görsellerinin içeriğinde barındığı alana hosting adı verilir.
Html
Web sitesi oluşturmak için statik olarak oluşturulabilecek bir biçimlendirme dilidir. Gösterimi yapılacak verilerin düzenlemeleri kodlamalar ve ek yardımcı dosyalar aracılığıyla html sayesinde oluşturulabilir.
Http
Açılımı Hyper Text Transfer Protocol olan Http web sitelerinin açılması ve görüntülenmesini sağlayan protokoldür. Kullanıcı alışkanlığında adres çubuğuna yazımı yapılmasa da tüm tarayıcılar otomatik olarak bu komutu çalıştırır.
Https
Http'de bahsettiğimiz yapının güvenlik protokolü eklenmiş halidir. Tarayıcı bu protokolü bir güvenlik zinciriyle çalıştırır ve ssl sertifikası bulunan sitelerin urlsi yine tarayıcı tarafından otomatik https olarak açılır.
Hyperlink
Link vermektir. Gezdiğimiz bir sitedeki bir içerik üzerinden yapılacak bir adres gösterme ile aynı site içeriğinde başka bir sayfaya ya da tamamen farklı bir sitedeki bir sayfaya ulaşabiliriz. Aynı zamanda offline bir doküman üzerinden de bir web sitesine link verilebilir ve internet erişimi var ise o web sitesine bağlanılabilir.
Ip
Internet Protokol, web sitesine ulaşım için servis sağlayıcı tarafından atanan bir numaradır. Web sitesine ulaşım için erişimi bu ip numarası sağlar ve bu ipye bağlı olarak konum, kullanım gibi pekçok veriye ulaşmak mümkün olur.
Iss
Internet Servis Sağlayıcı, web sitesi yayını konusunda hizmet aldığınız yeri ifade eder. Bu alanda siz ilk basamaktan hizmet alırsınız ancak devamında alınan hosting, sunucu hizmetleriyle birlikte üst basamaklarda ana internet servis sağlayıcısına ulaşılabilir. Aynı zamanda internet hizmeti aldığınız yer de internet servis sağlayıcıdır.
Jpg, Jpeg
Görsel öğelerde kullanılan bir uzantı türüdür, bir resim biçimidir. Uzantı değişkienliğine göre görüntü özelliklerinde farklı kullanımlar söz konusu olur.
Jsp
html vb, belge türlerine dayalı ve web sitesi oluşturulmasına yardımcı protokollerdir.
Lorem Ipsum
Genellikle web tasarımcıların sayfada içeriklerin yer alacağı alanın henüz içeriği yoksa yerini belirlemek için kullandığı, anlamlı bir bütün ifade etmeyen kelime zincirleridir.
Managed Server
Yukarıda da bahsettiğimiz, web sitelerinin içinde barındığı hostinglerin içinde barındığı sunuculardır. Bu sunuculardan her bir kullanıcı bir alan kiralayabilir ve sunucunun verdiği özellikler doğrultusunda kendine uygun olarak yönetilebilir.
Ms Access Database
Microsoft veritabanı yönetim sistemidir.
Ms Sql Server
Verilerin saklanması ve aynı zamanda birden çok yetkili tarafından ulaşım sağlanmasını içeren bir yapılandırmadır. Asp kodlama dili için kullanım yapıldığında bu sunucular kullanılmakatdır.
Mysql
Verilerin saklanması ve aynı zamanda birden çok yetkili tarafından ulaşım sağlanmasını içeren bir yapılandırmadır. Php kodlama dili için kullanım yapıldığında bu sunucular kullanılmakatdır.
Name Server
Name server, sunucuya ait verilen isimdir. Verilen bu isimler aynı zamanda bir ip ile de eşleştirilmiştir. Web sitesinin çalışması için bir alan adıyla hostingin bağlantısı bu name serverlar aracılığıyla işaret edilir ve sitenin o sunucuda çalışması sağlanır.
Network
Kullanılan bilgisayarlar ya da mobil cihazların yazılımlarla birlikte birbirine bağlanması ve bu bağlantı sebebiyle de cihazdan uzakta ya da yakında bir çok kullanıcının bu verilere güvenlik bir şekilde ulaşmasını sağlayan ağ yapılanmasıdır.
ODBC
Açılımı Open Database Connectivity olan ODBC, veritabanı yönetim sistemlerine erişim sağlayan bir yazılım arayüzüdür.
Perl
Bir programlama dilidir. Daha çok sistem ve veri yönetimi için kullanılabilen bu kodlama dili, diğer kodlama dilleriyle de bir arada kullanılabilmektedir.
Permalink
Web sitesi linkleri oluşturulurken yapısı gereği bazen daha karmaşık link yapıları oluşturulabilmektedir. Ancak geçerliliğini uzun süre koruması ve karmaşadan ayrılması için bazı linkler basitleştirilmiş ve sabit olarak verilebilir. İşte bu linkler permalink olarak adlandırılır.
Php
Web sitesi oluşturmada kullanılan bir kodlama dilidir. Kendine ait yapısı ve kullanım kütüphanesi olan php kodlama dili, geliştirilmeye açık ve bir çok yapının oluşturulmasında esnek bir kullanıma da sahiptir.
Pixel
Dijital içeriklerde görüntünün elde edilmesini sağlayan en küçük birimdir. Örneğin bir web sitesinde gösterilen görsellerin boyutları pixel cinsinden düzenlenir ve yerleştirilir. Günümüzde mobil uyumlu web siteleri kullanıldığından web sitesi üzerinde ölçeklendirmeleri % değeriyle verilse de görsel bir fotoğraf görüntüleyici üzerinde açılmış hali yine pixel değerindendir.
Png
Görsel öğelerde kullanılan bir uzantı türüdür, bir resim biçimidir. Uzantı değişkienliğine göre görüntü özelliklerinde farklı kullanımlar söz konusu olur. Örneğin png görseller boyut olarak daha yüksek olabilir ve geri plandan ayrı olarak görüntülenebilir.
Reseller
Bir sunucunun birkaç kullanıcılık bölümlere ayrılarak kiralanabilmesini ifade etmektedir.
Responsive
Son yıllarda oldukça sık duyduğumuz responsive kelimesi birebir çevirildiğinde duyarlı anlamına gelmektedir. Web tasarımda bu kelimeyi mobil uyumlu olarak kullanmaktayız ki, web sitesinin açıldığı ekran yapısı ve ölçeklerine duyarlı olarak, ekrana uyumlu şekilde kendini konumlandırması olarak tanımlanabilir.
Script
Bir web sitesi içerisinde belli bir alanın çalışırlığını sağlamak için siteye veri çekecek kodlar bütünüdür. Bu yapı web sitesinden bağımsız bir kodlama içerir ve web sitesine çağırıldığında belli bir alanı, kendine ait ayrı dosyası içerisinde verilen komutlara göre çalıştırır.
Seo
Arama motoru optimizasyonu anlamına gelmektedir. Bir web sitesinin altyapısından içeriğine, kodlamasından içine eklenen diğer yapılandırmalara kadar her bir detayının arama motorunda bulunabilir ve değerli kılınabilir şeklinde yapılandırılması için yapılan çalışmaların bütünüdür.
Shell Account (SSH)
Veri alma ve veri gönderme esnasındaki tüm bilgi alışverişinin şifrelenmesi anlamını taşır. Yani bir site gezdiğimizde bir eposta okuduğumuzda ya da bir eposta gönderdiğimizde bir veri alışverişi yapmaktayız ve internet üzerinde tüm bu iletimler belli kurallar bütününe göre şifrelenerek karşılıklı iletilmekte.
Shrink Menü
Web sitelerinin header kısmında yer alan logo, menü başlıkları gibi alanların sayfanın üst kısmındayken boydan daha kalın görünmesi, ancak aşağı kaydırma işlemi yapıldıkça boydan daha dar bir yapıya otomatik olarak geçmesi şeklinde yapılandırmalar shrink menü olarak adlandırılır.
Smart Sticky Menü
Menü alanındaki sabitlemeden bağımsız olarak, sitenin üst ya da alt kısmına yakın bir alanda verilen, site kaydırıldığında üst alana gelene kadar hareket etmesine rağmen ekran sınırına gelince üst kısımda sabitlenen alanlardır. Çok uzun yazılarda sayfa başlığının görünmesi için kullanılabilir.
Smooth Scroll
Bir kaydırma efektidir, mouse scroll ile kademeli değil, daha yumuşak ve kesintisiz bir geçiş sağlamak için kullanılabilir.
SSL
Açılımı Secure Socket Layer olan SSL kavramı güvenlik sertifikası anlamındadır. Web sitesini ziyaret eden kullanıcıların kişisel verileri ve ziyaretleri esnasında bu verilerin korunmasını kastetmektedir. Google açısından en önemli kriterlerden biridir. Ssl sertifikasına sahip web sitelerinde adres çubuğunda ufak bir kilit simgesi bulunur ve bu kilit simgesine tıklanarak sertifikanın geçerlilik süresi gibi bilgilere ulaşılabilir.
Statik ip
İp adresi belirli bir erişime sahip bir web sitesi yada bir bilgisayara ulaşımı sağlayan sayılar birleşimidir. Statik ip sabittir ve değişmez.
Statistics
Bir çok sektörde bir çok farklı analizler amacıyla kullanılsa da bir web sitesi için ziyaretçi istatistiğini kastetmektedir. Siteye giren ziyaretçilerin gezdikleri sayfalar, ortalama kaç sayfa gezdikleri, ortalama olarak sitede ne kadar kaldıkları gibi veriler tutular. Site sahibi günlük, haftalık, aylık bazda sitesinin ne kadar ziyaretçi aldığını takip edebilir.
Subdomain
Bir alan adına bağlı alt domainlere subdomain adı verilir. Pratikte alan adından farklı bir başka alan adı gibi çalışır; ancak teoride ana alan adına bağlıdır. Örneğin; www.alan.alanadi.com
URL
Açılımı Uniform Resource Locator olan URL, web adresidir. Urller genellikle alan adı devamında sayfa başlığı ve sayfanın idsini içeren bir zincir şeklinde devam eder ve sitede ilgili içeriğin bulunduğu adresi işaret eder. Bir sitenin alan adı, en kısa url türüdür.
Virtual Hosting
Bir sunucunun bölümlere ayrılmış olarak kullanılabilmesi ve sunucu ana ipsi dışında bölümlendirilmiş diğer alanlara ayrı ip adresleri de atamayı sağlayan bir barındırma türüdür.
Xhtml
Açılım olarak Extensible Hypertext Markup Language olan Xhtml, Türkçe çevirisiyle Geliştirilebilir Hareketli Metin İşaretleme Dili anlamına gelmektedir. Site içeriğini oluşturan tüm kodlamaların yapısını barındırmaktadır.
W3C
Kapsamı oldukça geniş olmakla birlikte, web yapılandırmaları içerisinde gelişen tüm teknolojilerde bilginin birikmesini sağlayarak, doğru ilkeler bütünü oluşturmayı ve bu sayede keşfet-yol göster mantığıyla iş geliştirmenin daha hızlı yapılandıırlmasını sağlar.
Web Application
Tarayıcı tabanlı ziyaret edilebilir bir web sitesi yerine, uygulama olarak kurulan bir web sitesini ifade etmektedir. Erişim mantığı yine bir web sitesi gibi çalışsa da aslında bir program gibi indirilir ve kurulur.
Web Designer
Web sitesi yapımını üstlenmiş, bu konuda gerekli bilgi, birikim ve deneyime sahip kişilere verilen isimdir. Bu kişilerde altyapısal ve görsel bir bütün halinde bilgi birikimi olması gerekmektedir.
Web Developer
Web designer ile paralel bir çizgide ilerler; ancak sıfırdan bir yapı var etmek yerine varolan çalışmaların geliştirilmesi, iyileştirilmesine yönelik çalışmalar yapan kişilere web developer adı verilir.